Institutuak osasun publikoko ekitateari eta aniztasunari buruzko nazioarteko argitalpen batean laguntzen du
Biosistemak-eko ikertzaileek JACARDI proiektuaren esparruan egindako eta BMJ Global Health-en argitaratutako artikulu bat sinatzen dute.
BMJ Global Health aldizkariak artikulu zientifiko bat argitaratu berri du JACARDI (Joint Action on Cardiovascular Diseases and Diabetes) Europako Ekintza Bateratuaren esparruan, eta bertan parte hartu dute gure zuzendariak, Ane Fullaondok eta Yhasmine Hamu Biosistemak-eko ikertzaileak.
“Ekitate- eta aniztasun-printzipioak sartzea ingurune multinazional konplexu batean: metodoak, tresnak, Gaixotasun Kardiobaskularrei eta Diabetesari buruzko Ekintza Bateratuaren (JACARDI) lehen urteko gaitasunak eta esperientziak garatzea” izeneko lanak ikuspegi berritzailea aurkezten du, ekitatearen eta aniztasunaren ikuspegia modu sistematikoan txertatzeko Europako ekimen honen eta etorkizuneko beste batzuen esparruan garatutako osasun publikoko proiektuetan eta esku-hartzeetan, eta, horrela, eskualde-agenda eta agenda global zabalagoei laguntzen die, transmititu ezin diren gaixotasunen prebentzioan eta arretan ekitaterik eza murrizteko.
4C eredua: printzipioetatik ekintzara
Artikuluak 4Cs eredua deskribatzen du, lana ekitaterantz bideratzen duen tresna kontzeptuala, lau ardatzen bidez: hausnarketa kritikoa (Critical reflection), testuingurua eta datuak (Context and data), baterako diseinua (Co-design) eta komunikazioa (Communication).
Printzipio horietatik abiatuta, taldeak heldutasun-matrize bat garatu zuen ekitatean eta aniztasunean, bai eta trebakuntza-jarduerak ere, taldeei ikaskuntzak partekatzen eta aurrerapenak neurtzen laguntzeko. Ebaluazio-tresna bat baino gehiago, gomendatzen da proiektuek matrize hori pilotajeak planifikatzeko eta autoebaluatzeko gida gisa erabiltzea, inplementazio praktikoa (ekintza kolektiboa) eta gaitasunen garapena (parte-hartze kognitiboa) sustatuz.
Europako lankidetza osasun inklusiboaren alde
Europar Batasunak finantzatzen du JACARDI, eta 21 herrialde, 76 erakunde eta 140 proiektu pilotu baino gehiago biltzen ditu, gaixotasun kardiobaskularrak eta diabetesa prebenitzeko eta kontrolatzeko.
Biosistemak Euskadi Erakunde Afiliatu gisa ordezkatzen du, eta osasun-arloko alfabetatze-lanak zuzentzen ditu, eta modu aktiboan parte hartzen du komunikazioan, inplementazioaren zientzian eta laguntza-ibilbideetan. Horretarako, bi pilotaje koordinatzen ditu Osakidetzarekin batera, osasun-arloko alfabetizazioan eta asistentzia-ibilbideen definizioan oinarrituak.
Erakundeak argitalpen honetan parte hartzeak indartu egiten du ikerketa aplikatuaren eta inklusiboaren aldeko konpromisoa, Europako osasun-politiketan ekitatea eta aniztasuna indartzen lagunduko duena. Proiektuko taldeak berak dioen bezala, “osasun-ekitatea ez da kasualitatez gertatzen, diseinuz baizik, eta ikuspegi hori hasieratik txertatu behar da osasun publikoko ekintza guztietan”.
Artikuluaren erreferentzia:
Skogberg N., Spadea T., Armocida B., Zaletel J., Formenti B., Fullaondo A., Hamu Y., et al. Embedding equity and diversity principles in a complex multi-national setting: methods, tools, capacity development and experiences from the first year of the Joint Action on Cardiovascular Diseases and Diabetes (JACARDI). BMJ Global Health, 2025. doi: 10.1136/bmjgh-2025-019829
