IZENA: Erreferentziako lekuak edo Reference Site-ak.

Erreferentziako Lekuak edo Reference Site-ak (RSS, ingelesezko sigletan), zahartze aktibo eta osasuntsurako jardunbide berritzaileak garatu, hartu eta eskala jakin batean egokitzeko ikuspegi osoa eta berritzailea ezartzen duten eskualdeak, hiriak, erakundeak edo ospitaleak dira. Europako Batzordearen Zahartze Aktibo eta Osasuntsuaren arloko Berrikuntzarako Europako Elkarteak (EIP on AHA) emandako saria da.

Europako Batzordeko ekimen pilotua da EIP on AHA eta 2020. urterako bizi-itxaropen osasuntsua bi urte luzatzea du helburu nagusi horrek. Halaber, Elkarteak osasuna eta bizi-kalitatea, osasun-sistemen iraunkortasuna eta europar lehiakortasuna hobetu nahi ditu.

Praktika Onak ezarri edo garatu diren arloetan duten eraginaren ebidentzia sendoak eman behar dituzte RSSek, eta horiek ebaluatzeko adierazle indartsuak erabili. Halaber, horiek, Europako beste eskualde batzuei Praktika Onen adibide baliagarri gerta dakizkiekeen arreta-ereduaren edo osasun sistemaren osagai berritzaileak azaldu behar dituzte.

Reference Sites-ek, interesa agertzen duten beste eskualde batzuetan, beren Praktika Onak hedatzen eta errepikatzen buru-belarri arituko direla hitzematen dute.

2019ko edizioan, Euskadik Reference Site izateko hautagaitza aurkeztu zuen. Eusko Jaurlaritzaren Osasun Saila dago Euskadiren buruan erreferentziako toki den heinean. Erreferentziako tokiak hainbat bazkide biltzen ditu; besteak beste, Eusko Jaurlaritza bera (Osasun Sailaren eta Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailaren bidez), Bizkaiko Foru Aldundia, Gipuzkoako Foru Aldundia eta Arabako Foru Aldundia, Osakidetza, Berrikuntza + Ikerketa + Osasuna Eusko Fundazioa – BIOEF, Osasun Ikerketa Institutuak (Biodonostia, Biocruces Bizkaia eta Bioaraba), Kronikgune Osasun Zerbitzuen Ikerketa Institutua, Euskal Herriko Unibertsitatea (UPV/EHU), Deustuko Unibertsitatea, Euskampus, Matia Fundazioa, TECNALIA, IK4, Mondragon korporazioa, SSI taldea, Basque Health Cluster eta Adinberri. Kronikgune euskal proposamenaren koordinatzaile gisa aritu da.

Europako 102 erakundek aurkeztu zituzten euren eskakizunak.

Eskualdeak, erakundeak eta euren Praktika onak autoebaluazio baten eta parekoen azterketa baten bidez lortutako emaitzen arabera kalifikatu eta sailkatu ziren. Euskadi da lau izarrak eta Bikaintasun-ziurtagiria –kalifikaziorik altuena– lortu dituzten seis Reference Site-etako bat. Saria Aahrus (Danimarka) eman zen, 2019ko abenduaren hasieran, zeremonia ofizial batean, hain zuzen ere, “European Summit on Innovation for Active and Healthy Ageing” foroaren barruan.

Kronikotasunaren, zahartzaren eta mendekotasunaren erronkari aurre egiteko, Euskadik ikuspegi orokorra hedatu du, zeinean alderdi interesdun guztiek zeregin esanguratsua duten. “Helize laukoitzeko” eredu batean oinarritzen da Euskadi non eragile industrialak, gizarte zibilekoak eta akademikoak eta gobernu-agintariak sartzen diren, nola lurraldekoak hala tokikoak. Euskal arreta-ereduak alderdi hauek ditu oinarri: osasunaren prebentzioa eta sustapena, pazienteen ahalduntzea eta tratamenduarekiko atxikidura eta osasunaren arreta integratu hobea lortzeko laguntza. Pazientea xede duen arreta hobetzea da euskal osasun-ereduaren helburua, hain zuzen, ekintza hauen bitartez: zerbitzu-mailen arteko arretaren koordinazioa eta zainketaren jarraitutasuna hobetzen eta arreta pazienteen beharretara egokitzen.

Euskadik esparru bat sortu du sektoreen artean ezagutza berritzaileak transferitzeko. Izan ere, iraunkortasunari aurre egiteko eta osasun-arretan berritasuna sustatzeko eta osasunarekin loturiko arlo teknologikoak –garatzeko gaitasun handiagoa duten horietan- eta, merkatu berriak sortuz, ekonomia eta enplegua hazteko aukerak sustatzeko lan egiten ari da. Aurkeztutako agiriak, Eusko Jaurlaritzak zahartze, kronikotasun eta mendekotasunaren erronkaz duen ikuspegi estrategikoa biltzen du (2013-2020 Osasun Plana, 2015-2020 aldirako Zahartzarorako Euskal Estrategia, Osasun Sailaren ildo estrategikoak eta Agenda Digitala, besteak beste), eta ikuspegi horrek laguntza esplizitua eta lidergo banatua eman ditu eta gaitasunak sortu ditu erakundeetan Euskadiko osasun-sistema eta gizarte-laguntza aldatzeko. Halaber, europar konpromisoa islatzen du, hainbat sektoretan askotariko proiektuetan eta lankidetzako europar sareetan parte hartzen.

EIP-AHAn islatutako europar estrategiaren euskarri guztiak barne hartzen dituzte jarduerek. Euskadin garatu diren estrategia orokorren ebaluazioa ez ezik, hiru Praktika On hauek ere aurkeztu dira:

Arreta integratua funtsezko alderdia da euskal osasun-estrategiarentzat eta hori hainbat urtez lantzen ari da. Izan ere, 2013an aurkeztu zen praktika on bezala eta hiru izar lortu zituen. Harrezkeroztik, Euskadik norabide horretan buru-belarri lan egiten jarraitu du, baita arreta integratua garatzen eta bilakatzen ere, Euskadiko gaixoen eta herritarren osasuna eta bizi-kalitatea hobetzeko helburuz, eta horretarako, prebentzioko esku-hartzeak garatu ditu, pazienteen ahalduntzea sustatu du eta pazienteen banakako planak garatu ditu.

Pertsonak eta gaixoak xede dituen arreta integratuko eredua sortu du estrategia horrek, osasunean nahiz gizarte-mailan arretaren jarraitutasuna emateko gai dena. Euskadiko gaixoen osasun-beharrak betetzeko egitura, prozesu eta tresna berriak inplementatu dira, eragikortasun, eta efizientzia handiz eta osasun arloko profesionalen eta gizarte-langileen arteko koordinazio-maila handiz.

Funtsezko osagaiak:

  • Erakunde Sanitario Integratuak (ESI) sortu izana.
  • Komunikazio-sistemen integrazioa.
  • Arriskuen estratifikazio tresnak erabiltzea eta paziente konplexuen beharretan oinarritutako zainketa-planak.
  • Erizaintzako figura berriak sartzea.
  • Koordinazio soziosanitarioa.
  • Gaixoaren ahalduntzea eta norbere zaintzako plana.
  • Esku hartzeko plan integratuak hainbat talderentzat/herritarrentzat.

Osakidetzaren eraldaketa digitalak Informazioaren eta Komunikazioaren Teknologiak (IKT) erabiltzean oinarritzen da osasun-zerbitzuan funtsezko elementu gisa kalitate hobeagoko zerbitzua eskaintzeko, eskuragarriagoa eta seguruagoa. IKTek osasun-laguntzaren integrazioa, profesionalen arteko lankidetza eta koordinazioa eta herritarren ahalduntzea errazten dute. Ondorengo zerbitzauk matxan jarri ditu Osakidetzak helburu hau lortzeko:

  • Osarean: osasunaren prebentzioa, jarraipena eta aholkua erdigune dituen pertsonen zainketa ematen duen eredua.
  • Osabide Global: zeinean historia kliniko elektroniko bateratua kokatuta dagoen; gaixoaren gaineko informazio osoa ematen du programak.
  • Osanaia: erizainek ematen duten arretaren kudeaketa errazten du, eta erizaintzako zainketa pertsonalizatuen planak taxutu eta kudeatzeko eta pazienteen beharren arabera aldatzeko bidea ematen du.
  • Presbide: sistema bakarrak ematen duen preskripzio elektronikoko zerbitzua, lehen mailako arretarako nahiz arreta espezializaturako.
  • Osasun karpeta: informazio, kromunikazio eta prestakuntza-tresna.
  • Osakidetzaren Aplikazioak 
  • Estratifikazio tresna 
  • Osabide integra

Estrategia proaktiboa da, bizitza-espazioak adinarekin lagunkoiagoak/atseginagoak izan daitezen. Eusko Jaurlaritzako Enplegu eta Gizarte Politiketako Sailak sustatuta, herritarren eta sektore publiko, pribatu eta sozialaren parte-hartzea hobetu nahi da. Osasunaren Mundu Erakundearen ekimenean oinarritzen da, eta “Age-friendly” mugimendua sustatzen du herri, komunitate eta hirietan. Euskadin, Euskadi Lagunkoia ekimena tokian-tokian zabaltzen dute udalek, elkarteek, erakundeek eta herritarrek, bai eta Eusko Jaurlaritzako beste sail batzuek ere.

Hauek dira programaren lehentasunak:

  • Sendotzea, sarean lan egitea eta jardunbide egokiak trukatzea;
  • Eraginaren ebaluazioa;
  • Udalerrien arteko partaidetza;
  • Ingurune atseginak sustatzea osasunaren esparruan.